یکی از حوزه‌هایی که طی این سال‌ها همیشه علاقه‌مند به ورود، فعالیت و ترویج آن بوده‌ایم، حوزه‌ی «فب کودکان» یا به تعبیر جهانی‌اش «Fab Kids» است. فب‌لب ایران روی این مخاطبان کوچک تمرکز و توجه خاصی دارد و در طی مدت فعالیت خود هم به انحاء گوناگون سعی داشته تا سهمی مجزا برای کودکان، در جریان ساخت و به طور خاص ساخت دیجیتال در نظر بگیرد. حالا مدتی است که فب‌لب بیش از پیش به دنبال ارتباط‌گیری و آشنا کردن معلمان، خلاقان و علاقه‌مندان به حوزه‌ی آموزش، با مقوله‌ی فب کودکان است و سعی دارد تا با هر کدام از این افراد علاقه‌مند طرح‌ریزی مجزایی کند. هدف فب‌لب از این کار، توان‌مندسازی افراد در ورود به این جریان و شکل‌گیری کامل‌تر جامعه‌ی فب کودکان در مجموعه‌ی فب‌لب ایران است.
یکی از این افراد انگیزه‌مندِ آموزش علی حاجی اکبری است. علی حاجی اکبری معلم یک دبستان پسرانه است که این روزها فعالیت‌های جالبی را در فب‌لب آغاز کرده است. علی که اتفاقاً معلم خوش‌ذوق و اهل هنری هم هست، مسئله‌ی ساختن را برای بچه‌های کلاس‌ش یک موضوع مهم می‌داند و این روزها در تلاش برای رسیدن به محصولات و الگوهای آموزشیِ هم‌راه با ساخت است. چند هفته‌ای هست که او در فب‌لب مشغول کسب تجربه و گرفتن بازخورد و مشاوره‌های تخصصی است و احتمالاً به زودی خبرهای هیجان‌انگیزی هم برای بچه‌ها خواهد داشت!.
او تجربه‌ی ساخت اولین اساب‌بازی‌اش را در فب‌لب، در بلاگ‌ش توضیح داده است. در مقدمه‌ی آن می‌گوید:
«یکی از هدف‌هایم به‌عنوان مربّی، تربیت انسان‌هایی کارآفرین و خلّاق است؛ افرادی که بتوانند محصولاتی تولید کنند. فکر می‌کردم چگونه می‌توانم به این هدف دست یابم؟ اگر بخواهم بچّه‌هایم کارآفرین و تولیدکننده شوند، باید سعی کنم خودم کارآفرین و تولیدکننده شوم. در این صورت می‌توانم الگوی آن‌ها شوم. بنابراین تلاش کردم طرّاحی و ساخت محصولی را آغاز کنم. کمی از آغاز این تلاش گذشته بود که تصمیم گرفتم به کارخانهی دو نفر از دوستانم در بیرون از شهر سر بزنم. این دوستان عزیز در کارخانهی خود چیزهای زیادی می‌سازند؛ مثلاً ماکت کارخانهی خودشان را هم ساخته‌اند. آن‌ها مشغول کار و تلاش و ساخت‌وساز بودند. گفتم: من و کلاس‌سومی‌ها هم داریم تلاش می‌کنیم، که یک کارخانهی اسباب‌بازی‌سازی راه بیندازیم. ماجرا را برایشان تعریف کردم…»
ساخت محصول
او تجربه‌ی جالب اولین محصول‌ش را «این‌جا» و توسعهی بعدی آن را هم «این‌جا» منتشر کرده است. جالب است که علی در چند روز تجربه‌ی نزدیکِ فعالیت‌های فب‌لب ایده‌هایی را برای به‌بود ساخته‌های‌ش پیدا می‌کند و البته با تجربه‌ای که از آموزش کودکان دارد، فعالیت‌هایی مُرَکب از ساخت، بازی و آموزش را برای بچه‌ها پیاده کرده است. او پس از اولین تجارب می‌گوید:
«از خودم پرسیدم آیا ما می‌خواهیم این گونه محصول‌مان را تولید کنیم؟ بعد به خودم جواب دادم که نه؛ ما سی. ان. سی لیزر نداریم؛ ارّه‌ی کمانی داریم. آن‌قدر بریدن با ارّه‌ی کمانی را تمرین می‌کنیم که قطعات‌مان را با همین دقّت و تمیزی ببریم و کنار هم بگذاریم. از خودم پرسیدم: چگونه میشود به این اندازه از دقّت و تمیزی رسید؟ جواب دادم: با تمرین و تکرار.»
علی اعتقاد دارد که در فعالیت‌های هم‌راه با ساخت، بچه‌ها باید از کار با ابزارهای بدوی و دستی شروع کنند و بعد از سنین خاصی باید آن‌ها را با دنیای تکنولوژی و آی‌تی آشنا کرد. او می‌گوید که بچه‌های کلاس‌ش الان به سنی رسیده‌اند که کم‌کم میشود با ساخت‌های تکنولوژیک‌تر آشنای‌شان کرد و اصلاً کار با نرم‌افزارهای ساخت سه‌بعدی، بشود مقدمه‌ی ورود آن‌ها به دنیای دیجیتال.
آزمون ساخته‌ها
چند روز پیش هم که محمد آقا (یکی از اعضای افتخاری فب‌لب کودکان :)) پیش ما بود، یک تجربه‌ی ساختی را پیش علی حاجی اکبری داشت که توصیف‌ش در صفحه‌ی او این‌گونه است:
«…با استفاده از نقشه، لوله‌ها را به‌شکل قطعاتی که می‌خواستیم بریدیم، تا به‌‌هم وصل کنیم. او کار با ابزار و وسایل گوناگون مانند چسب و ارّه را تمرین کرد. کار با ابزارهای تیز، تجربه‌پذیری را بالا می‌برد. نه‌تنها در ساخت، بلکه در طرّاحی هم مشارکت کرد؛ مثلاً با دستمال‌کاغذی برای اژدهایش دم گذاشت. تیغه‌های پشتش را هم از یونولیت سپیدی برید و با پاستل سیاه برایش چشم کشید. ساختن فوق‌العاده است…»
کارخانه اسباب‌بازی
پس از تجارب اولیه و گفت‌وگوهای متعدد، ایده‌ی یک کارخانهی اسباب‌بازی را با علی مطرح کردیم و برنامه‌هایی هم برای آن در نظر گرفتیم. علی هر بار سعی می‌کند با تولید و توسعهی یک محصول جدید، و سپس ورود و آزمون آن در فضای آموزش کودکان، به محصولات یا الگوهای مناسبی برسد. او این روزها در حال مرور و مطالعه‌ی کارهای مشابه در دنیا هم هست و فکر می‌کند که با کمی تغییر در طراحی، میشود وسایل و فرآیندهای بومی متناسب با بچه‌های خودمان را خلق کنیم.
یکی از محصولات آزمایشی این کارخانه، یک اسباب‌بازی شهرسازانه است. پس از ساخت نمونه، علی در رابطه با آزمون‌ش می‌گوید:
«یک مرحله‌ی بسیاربسیار مهم، آزمودن اسباب‌بازی بود. دو بار این کار را انجام دادم. اوّل با آقا محمّد. او ساختمان‌ها را گذاشت. با چسب کاغذی، بینشان خیابان کشید و در بعضی قسمت‌های شهرش، محدوده‌هایی درست کرد. بعد با مداد روی چسب‌ها، خطوط معناداری کشید. بعضی خط‌ها، خطّ عابر پیاده بودند؛ بعضی هم درخت‌هایی، که پارک شهر را نشان می‌دادند. بعضی هم حوادثی را بازگو می‌کردند؛ مثل خطوط قرمزی که یک آتش‌سوزی را بیان می‌کردند. پس از آن، آقا محمّد مشغول بازی شد؛ مثلاً با یکی از ماشین های شهر تا دریاچه می‌راند و بین راه با چند راننده‌ی دیگر گفت‌وگو می‌کرد؛ ناگهان با فوران آتش‌فشان، سوار ماشین می‌شد، تا بگریزد. از طرف دیگر ماشین‌های آتش‌نشانی را به محلّ حادثه می‌فرستاد و خلاصه اتّفاقاتی را که در سطح شهر درجریان بود، بازنمایی می‌کرد.»
خودت بساز
پس از این تجربه‌ها علی موضوع فب‌لب‌ها و شعار «خودت بساز» را به شاگردان‌ش معرفی کرده است. او این مفاهیم را این‌گونه برای بچه‌ها توضیح می‌دهد:
«اعضای محترم کارخانهی اسباب‌بازی، باید با هم‌کارانمان آشنا شویم. یکی از هم‌کاران اصلیِ ما، کارگاه ساخت دیجیتال است، که یکی از اصلی‌ترین شعارهایش این است: «خودت بساز». ما با کارگاه ساخت دیجیتال هم‌کاری می‌کنیم؛ تلاش می‌کنیم این شعار را در جامعه محقّق کنیم؛ یعنی کاری کنیم، که آدم‌ها اهل ساختن شوند و خودشان بسازند؛ اوّل هم از خودمان شروع می‌کنیم. برای همین باید ببینیم، خود ما به چه چیزهایی نیاز داریم. آن چیزها را خودمان بسازیم؛ مثلاً ما به اسباب‌بازی نیاز داریم؛ پس خودمان اسباب‌بازیِ خودمان را بسازیم. دیگر به چه چیزهایی احتیاج داریم؟ به ابزارهای ریاضی احتیاج داریم؛ ابزارهایی برای اندازه‌گیری و ترسیم؛ مثل خط‌کش، گونیا، نقّاله، پرگار و… . این نیازمان را چگونه برآورده کنیم؟ بخریم؟ نه؛ هرگز. ما به ابزارهای ریاضی نیاز داریم؛ پس خودمان ابزارِ خودمان را بسازیم.»
و پس از آن هم او بچه‌ها را در طراحی و ساخت لوازم‌التحریر چوبی هم‌راه کرده و تعدادی از آن‌ها را هم در فب‌لب ساخته است.
علی حالا در مجموعه‌ی فب‌لب و هم‌راه با مشاوران و متخصصان‌ش، مشغول ایده‌پردازی و طراحی و ساخت اسباب‌بازی‌ها، فرآیندهای آموزشی و کارگاه‌های مناسب کوکان است و تجربه‌ی این چند ماه به او در توسعهی این ایده‌ها کمک می‌کند. البته فب‌لب ایران با علاقه‌مندان دیگری هم در حوزه‌ی کودکان مشغول گفت‌وگو و هم‌کاری است که ان‌شاء‌الله به زودی از آن‌ها هم خواهیم گفت.
این‌جا شاید لازم به تأکید دوباره باشد که درهای فب‌لب، همیشه به روی افراد انگیزه‌مند برای تجربه و حضور در این حوزه‌ها باز است، پس اگر انگیزه و پشت‌کار لازم را برای ساخت آینده دارید، زودتر با فب‌لب در ارتباط باشید.
